თირ­კმლე­ბი­სა და სა­შარ­დე გზე­ბის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სიმ­პტო­მე­ბი და დი­აგ­ნო­ზი

თირ­კმლე­ბი­სა და სა­შარ­დე გზე­ბის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სიმ­პტო­მე­ბი და დი­აგ­ნო­ზი

ღა­მით შარ­დვა
ღა­მით მო­შარ­დვის გახ­ში­რე­ბუ­ლი სურ­ვი­ლი (ნიქ­ტუ­რი­ა) უფ­რო ხში­რია მო­ხუ­ცებ­ში. ნიქ­ტუ­რი­ამ შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს ძი­ლის დარ­ღვე­ვა, აგ­რეთ­ვე, ტრავ­მე­ბი და­ცე­მის შე­დე­გად, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, რო­ცა ადა­მი­ა­ნი მი­იჩ­ქა­რის სა­ჭი­რო ოთა­ხის­კენ, გა­ნა­თე­ბა კი ცუ­დი­ა.
მი­ზე­ზე­ბი
ნიქ­ტუ­რია თირ­კმლე­ბის ბევ­რი და­ა­ვა­დე­ბის ად­რე­ულ სტა­დი­ა­ზე შე­იძ­ლე­ბა გა­მოვ­ლინ­დეს. ის ხში­რია გუ­ლის, ღვიძ­ლის უკ­მა­რი­სო­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტებ­ში, ცუ­დად კონ­ტრო­ლი­რე­ბუ­ლი უშაქ­რო ან შაქ­რი­ა­ნი დი­ა­ბე­ტის დროს. ნიქ­ტუ­რია შე­იძ­ლე­ბა თირ­კმლე­ბის მი­ერ შარ­დის კონ­ცენ­ტრი­რე­ბის უნა­რის დარ­ღვე­ვა­მაც გა­მო­იწ­ვი­ოს. ღა­მით გახ­ში­რე­ბუ­ლი შარ­დვა მცი­რე მო­ცუ­ლო­ბე­ბის გა­მო­ყო­ფით ვლინ­დე­ბა შარ­დსა­დენ­ში შარ­დის დი­ნე­ბის შე­ფერ­ხე­ბის დროს, რად­გან შარ­დი უკან გა­და­დის შარ­დის ბუშ­ტში და იქ გროვ­დე­ბა. გა­დი­დე­ბუ­ლი წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვა­ლი შარ­დსა­დე­ნის დახ­შო­ბის ყვე­ლა­ზე ხში­რი მი­ზე­ზია ხან­დაზ­მულ მა­მა­კა­ცებ­ში. ხან­და­ხან ნიქ­ტუ­რია შე­იძ­ლე­ბა უბ­რა­ლოდ ძი­ლის წინ დი­დი რა­ო­დე­ნო­ბით სითხ­ის მი­ღე­ბით იყოს გა­მოწ­ვე­უ­ლი, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი – ალ­კო­ჰო­ლის ან კო­ფე­ი­ნის შემ­ცვე­ლი სას­მე­ლე­ბის (ყა­ვა, ჩა­ი) მი­ღე­ბით.
უნებ­ლიე შარ­დვა ღა­მით, ძი­ლის დროს (ე­ნუ­რე­ზი) ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი მოვ­ლე­ნაა პა­ტა­რა ბავ­შვებ­ში. 5-6 წლის ასა­კის შემ­დეგ მი­სი კვლავ არ­სე­ბო­ბა სა­ვა­რა­უ­დოს ხდის ქვე­და სა­შარ­დე გზე­ბის კუნ­თე­ბი­სა და ნერ­ვე­ბის მომ­წი­ფე­ბის შე­ფერ­ხე­ბას, თუმ­ცა ხში­რად ის მკურ­ნა­ლო­ბის გა­რე­შეც გა­ივ­ლის. თუ ენუ­რე­ზი გაგ­რძელ­და, სხვა მი­ზე­ზია სა­ძი­ე­ბე­ლი, მა­გა­ლი­თად, სა­შარ­დე გზე­ბის ინ­ფექ­ცი­ა, დი­ა­ბე­ტი, შარ­დის ბუშ­ტის ნერ­ვუ­ლი კონ­ტრო­ლის უკ­მა­რი­სო­ბა ან ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი ფა­ქ­­ტო­რე­ბი.
შე­ფა­სე­ბა და მკურ­ნა­ლო­ბა
ნიქ­ტუ­რი­ის მი­ზე­ზი ხში­რად გა­სა­გე­ბი ხდე­ბა პა­ცი­ენ­ტის სიმ­პტო­მე­ბი­სა და გა­სინ­ჯვის შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბის­თა­ნა­ვე. მა­მა­კა­ცებ­ში ექი­მე­ბი წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვალს იკ­ვლე­ვენ. და­მა­ტე­ბი­თი ანა­ლი­ზე­ბი შე­იძ­ლე­ბა სა­ჭი­რო გახ­დეს იმის მი­ხედ­ვით, თუ რა მი­ზე­ზია სა­ვა­რა­უ­დო.
სითხ­ის, ალ­კო­ჰო­ლი­სა და კო­ფე­ი­ნის შემ­ცვე­ლი სას­მე­ლე­ბის მი­ღე­ბის შეზღ­უდ­ვა გვი­ან სა­ღა­მოს და მო­შარ­დვა ძი­ლის წინ, შე­საძ­ლო­ა, ყვე­ლა ადა­მი­ა­ნის­თვის ეფექ­ტუ­რი აღ­მოჩ­ნდეს ნიქ­ტუ­რი­ის შე­სამ­ცი­რებ­ლად.

შარ­დვის დაწყ­ე­ბის შე­ყოვ­ნე­ბა,
გა­ჭინ­თვა შარ­დვი­სას, ნარ­ჩე­ნი წვე­თე­ბი
შარ­დვის დაწყ­ე­ბის შე­ყოვ­ნე­ბა, გა­ჭინ­თვის სა­­­ჭი­­რო­ე­ბა, შარ­დის სუს­ტი ნა­კა­დი და შარ­დვის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ ნარ­ჩე­ნი წვე­თე­ბი შარ­დსა­დე­ნის ნა­წი­ლობ­რი­ვი დახ­შო­ბის ხში­რი სიმ­პტო­მე­ბი­ა. მა­მა­კა­ცებ­ში ამას, რო­გორც წე­სი, გა­დი­დე­ბუ­ლი წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვა­ლი იწ­ვევს, რო­მე­ლიც შა­რ­დსა­დენს აწ­ვე­ბა. უფ­რო იშ­ვი­ა­თია თა­ვად შა­რ­­დ­სა­დე­ნის შე­ვიწ­რო­ე­ბა (სტრიქ­ტუ­რა). თუ მსგა­ვ­სი სიმ­პტო­მე­ბი აქვს ყმაწ­ვილს, ეს იმა­ზე მი­უ­თი­თებს, რომ მას შარ­დსა­დე­ნის ან შარ­დსა­დე­ნის გა­რე­თა ხვრე­ლის თან­და­ყო­ლი­ლი შე­ვიწ­რო­ე­ბა აქვს. იგი­ვე შე­იძ­ლე­ბა ქა­ლებ­შიც შეგ­ვხვდეს.
ექი­მი წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვალს ხელ­თათ­მნი­ა­ნი, ლუბ­რი­კან­ტი­ა­ნი თი­თის სწორ ნაწ­ლავ­ში შეყ­ვა­ნით სინ­ჯავს. თუ ჯირ­კვა­ლი გა­დი­დე­ბუ­ლი­ა, ინიშ­ნე­ბა სის­ხლის ანა­ლი­ზი პროს­ტატ­სპე­ცი­ფი­კუ­რი ან­ტი­გე­ნის გა­მო­საკ­ვლე­ვად ან ჯირ­კვლის ულ­ტრა­სო­ნოგ­რა­ფი­უ­ლი კვლე­ვა. შარ­დსა­დე­ნის სტრუქ­ტუ­რა­ზე ეჭ­ვის დროს გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ცის­ტოს­კო­პია – დრე­კა­დი, კა­მე­რი­ა­ნი მი­ლის შეყ­ვა­ნა შარ­დის ბუშ­ტში.
გა­დი­დე­ბულ წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვალს მკურ­ნა­ლო­ბენ მე­დი­კა­მენ­ტე­ბით ან ქი­რურ­გი­უ­ლად. მა­მა­კა­ცებ­ში შარ­დსა­დე­ნის შე­ვიწ­რო­ე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბის ერ­თ-ერ­თი მე­თო­დია პე­ნი­სის გავ­ლით შარ­დის ბუშ­ტში კა­თე­ტე­რის შეყ­ვა­ნა და შარ­დსა­დე­ნის გა­გა­ნი­ე­რე­ბა. შარ­დსა­დე­ნის ღი­ა­ო­ბის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად ზოგ­ჯერ სა­ჭი­როა სპე­ცი­ა­ლუ­რი მი­ლის – სტენ­ტის ჩად­გმა შარ­დსა­დენ­ში. ქი­რურ­გებ­მა შე­საძ­ლოა აღად­გი­ნონ და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი შარდ­სა­დე­ნი ან რო­მე­ლი­მე სხვა ჩა­რე­ვა ირ­ჩი­ონ.
მო­შარ­დვის და­უძ­ლე­ვე­ლი სურ­ვი­ლი
მო­შარ­დვის და­უძ­ლე­ვე­ლი სურ­ვი­ლი, რო­მე­ლიც შე­იგ­რძნო­ბა რო­გორც ხან­გრძლი­ვი, მტკივ­ნე­უ­ლი ჭინ­თვა (ტე­ნეზ­მე­ბი), შარ­დის ბუშ­ტის გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბის შე­დე­გი შე­იძ­ლე­ბა იყოს. თუ ადა­მი­ა­ნი მა­შინ­ვე არ მო­შარ­დავს, მო­სა­ლოდ­ნე­ლია უნებ­ლიე შარ­დვა. ამის მი­ზე­ზი შე­იძ­ლე­ბა შარ­დის ბუშ­ტის ინ­ფექ­ცი­აც იყოს. კო­ფე­ი­ნი და ალ­კო­ჰო­ლი ამ სიმ­პტომს აძ­ლი­ე­რებს, მაგ­რამ და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი გა­მომ­წვე­ვი არც ერ­თია და არც მე­ო­რე. იშ­ვი­ა­თად ეს სიმ­პტო­მი შე­იძ­ლე­ბა შარ­დის ბუშ­ტის ან­თე­ბის ნაკ­ლე­ბად შეს­წავ­ლი­ლი ფორ­მით – ინ­ტერ­სტი­ცი­უ­ლი ცის­ტი­ტით – იყოს გა­მოწ­ვე­უ­ლი.
მოხ­სე­ნი­ე­ბუ­ლი სიმ­პტო­მის მი­ზე­ზის გან­საზღ­ვრა ხში­რად შე­საძ­ლე­ბე­ლია სხვა სიმ­პტო­მე­ბის, გა­სინ­ჯვი­სა და შარ­დის ანა­ლი­ზის შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბით. თუ ინ­ფექ­ციაა სა­ვა­რა­უ­დო, შარ­დის მიკ­რო­ბი­ო­ლო­გი­უ­რი გა­მოკ­ვლე­ვა

მოხ­სე­ნი­ე­ბუ­ლი სიმ­პტო­მის მი­ზე­ზის გან­საზღ­ვრა ხში­რად შე­საძ­ლე­ბე­ლია სხვა სიმ­პტო­მე­ბის, გა­სინ­ჯვი­სა და შარ­დის ანა­ლი­ზის შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბით. თუ ინ­ფექ­ციაა სა­ვა­რა­უ­დო, შარ­დის მიკ­რო­ბი­ო­ლო­გი­უ­რი გა­მოკ­ვლე­ვა ხდე­ბა სა­ჭი­რო. ზოგ­ჯერ, თუ ინ­ტერ­სტი­ცი­უ­ლი ცის­ტი­ტის არ­სე­ბო­ბას ეჭ­ვო­ბენ, ცის­ტოს­კო­პი­ას და შარ­დის ბუშ­ტის ბი­ოფ­სი­ას ატა­რე­ბენ.
მკურ­ნა­ლო­ბა გა­მომ­წვე­ვი და­ა­ვა­დე­ბის მი­ხედ­ვით ინი­შ­ნე­ბა.

შარ­დის შე­უ­კა­ვებ­ლო­ბა
შარ­დის შე­უ­კა­ვებ­ლო­ბა მრა­ვა­ლი მი­ზე­ზით შე­იძ­ლე­ბა იყოს გა­მოწ­ვე­უ­ლი (იხ. ქვე­თა­ვი 47).

სის­ხლი შარ­დში
შარ­დში სის­ხლის არ­სე­ბო­ბა (ჰე­მა­ტუ­რი­ა) შარდს მო­წი­თა­ლო ან მო­ყა­ვის­ფრო ფერს აძ­ლევს. შე­ფე­რი­ლო­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია სის­ხლის რა­­ო­­დე­ნო­ბა­ზე, მი­სი შარ­დში მოხ­ვედ­რის ხან­დაზ­მუ­­ლო­ბა­ზე, შარ­დის მჟა­ვა რე­აქ­ცი­ის ხა­რის­ხზე. თუ სის­ხლის რა­ო­დე­ნო­ბა იმ­დე­ნად მცი­რე­ა, რომ შარდს ფერს ვერ უც­ვლის, მა­შინ მი­სი არ­სე­ბო­ბის და­სა­დას­ტუ­რებ­ლად სპე­ცი­ა­ლუ­რი ქი­მი­უ­რი ანა­ლი­ზე­ბი ან მიკ­როს­კო­პი­უ­ლი კვლე­ვაა სა­ჭი­რო.

მი­ზე­ზე­ბი
სის­ხლში შარ­დის არ­სე­ბო­ბა შე­საძ­ლოა გა­მოწ­ვე­უ­ლი იყოს ინ­ფექ­ცი­ით, კენ­ჭე­ბით, სიმ­სივ­ნით, ტრავ­მით ან შარ­დის ბუშ­ტის, შარ­დსაწ­ვე­თის, შარ­დსა­დე­ნის და თირ­კმლე­ბის სხვა და­ა­ვა­დე­ბე­ბით. იმ ადა­მი­ან­თა ნა­ხე­ვარ­ში, რო­მელ­თაც სის­ხლი­ა­ნი შარ­დი ტკი­ვი­ლის გა­რე­შე აქვთ, მი­ზე­ზი თირ­კმლე­ბის სპე­ცი­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი სის­ხლძარ­ღვე­ბის – გლო­მე­რუ­ლე­ბის და­ზი­ა­ნე­ბით მიმ­დი­ნა­რე და­ა­ვა­დე­ბა­ა. ზოგ­ჯერ, ნამ­გლი­სებ­რუჯ­რე­დო­ვან­მა ანე­მი­ამ ან მის­მა მსგავ­სმა ავად­მყო­ფო­ბამ შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს შარ­დში სის­ხლის არ­სე­ბო­ბა. სის­ხლი შარ­დში და ტკი­ვი­ლი ხში­რად თირ­კმლე­ბის, შარ­დის ბუშ­ტის ან წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვლის ინ­ფექ­ცი­ი­თაა შე­პი­რო­ბე­ბუ­ლი. მი­ზე­ზი შე­იძ­ლე­ბა ერ­თ-ერთ შარ­დსაწ­ვეთ­ში ან შარ­დსა­დენ­ში კენ­ჭის ან სის­ხლის კოლ­ტის გა­და­ად­გი­ლე­ბაც იყოს.

შე­ფა­სე­ბა და მკურ­ნა­ლო­ბა
ზოგ­ჯერ დი­აგ­ნო­ზის­თვის მხო­ლოდ სიმ­პტო­მე­ბი­სა და ფი­ზი­კუ­რი გა­სინ­ჯვის, შარ­დის ანა­ლი­ზის და, სა­ჭი­რო­ე­ბი­სას, თუ ეჭ­ვია სა­შარ­დე გზე­ბის ინ­ფექ­ცი­ა­ზე, შარ­დში მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბის შეს­წავ­ლის შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბას ეფუძ­ნე­ბა. თუმ­ცა, ხში­რად ცის­ტოს­კო­პი­ა, გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბი­თი კვლე­ვე­ბი (კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფი­ა, მაგ­ნი­ტურ­-რე­ზო­ნან­სუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფი­ა, ულ­ტრა­სო­ნოგ­რა­ფი­ა) ან სხვა რო­მე­ლი­მე დამ­ხმა­რე მე­თო­დი ხდე­ბა სა­ჭი­რო. თუ სიმ­სივ­ნე­ზეა ეჭ­ვი, შე­ის­წავ­ლე­ბა შარ­დში სიმ­სივ­ნუ­რი უჯ­რე­დე­ბის არ­სე­ბო­ბა. აფ­რი­კუ­ლი წარ­მო­შო­ბის ადა­მი­ა­ნებ­ში, რო­მელ­თაც არა აქვთ დად­გე­ნი­ლი ნამ­გლი­სებ­რუჯ­რე­დო­ვა­ნი ანე­მი­ა, მის და­სა­დას­ტუ­რებ­ლად შე­იძ­ლე­ბა სის­ხლის ანა­ლი­ზი გახ­დეს სა­ჭი­რო.
მკურ­ნა­ლო­ბა გა­მომ­წვე­ვი და­ა­ვა­დე­ბის მი­ხედ­ვით ინი­შ­ნე­ბა.
ჰა­ე­რი შარ­დში
მო­შარ­დვი­სას ჰა­ე­რის გა­მო­ყო­ფა იშ­ვი­ა­თი სი­მ­პტო­მი­ა, რო­მე­ლიც მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, რომ არ­სე­ბობს კავ­ში­რი ანუ ხვრელ­მი­ლი, ანუ ფის­ტუ­ლა სა­შარ­დე გზებ­სა და ჰა­ე­რის შემ­ცველ ნაწ­ლა­ვებს შო­რის, რაც ნორ­მა­ში არ უნ­და იყოს. ფის­ტუ­ლა შე­იძ­ლე­ბა დი­ვერ­ტი­კუ­ლი­ტის, ნაწ­ლა­ვის სხვა ან­თე­ბი­თი და­ა­ვა­დე­ბის, ჩირ­ქგრო­ვის ან სიმ­სივ­ნის გარ­თუ­ლე­ბა იყოს. შარ­დის ბუშ­ტსა და სა­შოს შო­რის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბულ­მა ფის­ტუ­ლა­მაც შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს მო­შარ­დვი­სას ჰა­ე­რის გა­მო­ყო­ფა. იშ­ვი­ა­თად, ამ სიმ­პტო­მის მი­ზე­ზი ზო­გი­ერ­თი ბაქ­ტე­რი­ის მი­ერ წარ­მოქ­მნი­ლი აი­რი­ა.
ქა­ლებ­ში შე­იძ­ლე­ბა გი­ნე­კო­ლო­გი­უ­რი გა­სინ­ჯვა გახ­დეს სა­ჭი­რო, და­მა­ტე­ბით – ცის­ტოს­კო­­­პი­ა, სიგ­­მო­ი­დოს­კო­პია ან გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბი­თი კვლე­ვე­ბი: კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფი­ა, მაგ­ნი­­ტურ­-რე­ზო­ნან­სუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფი­ა, ულ­ტრა­სო­ნოგ­რა­ფი­ა.
ფის­ტუ­ლებს, რო­გორც წე­სი, ქი­რურ­გი­ულად მკურ­ნა­ლო­ბენ.

შარ­დის ფე­რის შეც­ვლა
გან­ზა­ვე­ბუ­ლი შარ­დი თით­ქმის უფე­რო­ა, კონ­ცენ­ტრი­რე­ბუ­ლი კი – მუ­ქი ყვი­თე­ლი. შარ­დი ნორ­მა­ში ყვით­ლის­გან გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ფე­რი­სა არ უნ­და იყოს.
საკ­ვე­ბის პიგ­მენ­ტებ­მა შე­საძ­ლოა შარდს წი­თე­ლი ფე­რი შეს­ძი­ნონ, მე­დი­კა­მენ­ტებ­მა კი ბევ­რი სხვა­დას­ხვა – ყა­ვის­ფე­რი, შა­ვი, ლურ­ჯი, მწვა­ნე, ნა­რინ­ჯის­ფე­რი ან წი­თე­ლი. ყა­ვის­ფე­რი შარ­დი შე­საძ­ლოა დაშ­ლილ ჰე­მოგ­ლო­ბინს (სის­ხლში ჟან­გბა­დის გა­დამ­ტა­ნი ცი­ლა) შე­ი­ცავ­დეს. ის შარ­დში ხვდე­ბა თირ­კმლი­დან, შარ­დსაწ­ვე­თი­დან ან შარ­დის ბუშ­ტი­დან სის­ხლდე­ნის შემ­თხვე­ვა­ში. გარ­და ამი­სა, ჰე­მოგ­ლო­ბი­ნი შარ­დში შე­იძ­ლე­ბა მოხ­ვდეს ისე­თი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის დროს, რომ­ლებ­საც სის­ხლის წი­თე­ლი უჯ­რე­დე­ბის დაშ­ლა (ჰე­მო­ლი­ზი) ახა­სი­ა­თებს. შარ­დი ყა­ვის­ფე­რია მას­ში მი­ოგ­ლო­ბი­ნის – კუნ­თის ცი­ლის – შემ­ცვე­ლო­ბი­სას, რაც კუნ­თე­ბის მძი­მე და­ზი­ა­ნე­ბის შე­დე­გი­ა. წი­თე­ლი ფე­რი პორ­ფი­რი­ის დროს წარ­მოქ­მნი­ლი პიგ­მენ­ტე­ბით არის ხოლ­მე გა­მოწ­ვე­უ­ლი, შა­ვად შე­ფერ­ვა კი – მე­ლა­ნო­მის დროს გა­მო­ყო­ფი­ლი პიგ­მენ­ტე­ბით. შარ­დის შემ­ღვრე­ვას იწ­ვევს სა­შარ­დე გზე­ბის ინ­ფექ­ცი­ის დროს შარ­დში დი­დი რა­ო­დე­ნო­ბით სის­ხლის თეთ­რი უჯ­რე­დე­ბის არ­სე­ბო­ბა. სხვა შე­საძ­ლო მი­ზე­ზე­ბია შარ­დში ფოს­ფორ­მჟა­ვა ან შარ­დმჟა­ვა კრის­ტა­ლე­ბის არ­სე­ბო­ბა ან სა­შო­დან გა­მო­ნა­დე­ნი.
ექი­მე­ბი, რო­გორც წე­სი, ფე­რის შეც­ვლის მი­ზეზს შარ­დის მიკ­როს­კო­პი­უ­ლი შეს­წავ­ლით ან ქი­მი­უ­რი ანა­ლი­ზე­ბით ად­გე­ნენ. მკურ­ნა­ლო­ბა მხო­ლოდ იმ შემ­თხვე­ვა­შია სა­ჭი­რო, თუ ფე­რის შეც­ვლა რო­მე­ლი­მე და­ა­ვა­დე­ბით არის გა­მოწ­ვე­უ­ლი.
შარ­დის სუ­ნის შეც­ვლა
შარ­დის სუ­ნი სხვა­დას­ხვაგ­ვა­რი შე­იძ­ლე­ბა იყოს. სუ­ნი რო­მე­ლი­მე და­ა­ვა­დე­ბის არ­სე­ბო­ბა­ზე, რო­გორც წე­სი, არ მი­უ­თი­თებს, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვე­ბი­სა, რო­ცა ადა­მი­ანს ესა თუ ის იშ­ვი­ა­თი მე­ტა­ბო­ლუ­რი დარ­ღვე­ვა აქვს.

დი­აგ­ნო­ზი
თირ­კმლე­ბის რო­მე­ლი­მე და­ა­ვა­დე­ბის სიმ­პ­ტო­­მე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნის გა­მოკ­ვლე­ვი­სას ექი­მი ცდი­ლობს ხე­ლით გა­სინ­ჯოს თირ­კმლე­ბი. ბა­ვ­­შვებ­­სა და მოზ­რდი­ლებ­ში ნორ­მა­ში მა­თი ხე­ლით გა­სინ­ჯვა შე­უძ­ლე­ბე­ლია (თუმ­ცა შე­იძ­ლე­ბა გა­ი­სინ­ჯოს ახალ­შო­ბი­ლებ­ში). გა­დი­დე­ბუ­ლი თირ­კმლე­ბი ან თირ­კმლე­ბის სიმ­სივ­ნის ხელით შეგ­რძნე­ბა

შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა. ხში­რად გა­დავ­სე­ბუ­ლი შარ­დის ბუშ­ტის გა­სინ­ჯვაც შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა. სწო­რი ნაწ­ლა­ვი­დან ისინ­ჯე­ბა წი­ნამ­დე­ბა­რე ჯირ­კვა­ლი, დგინ­დე­ბა მი­სი ზო­მა, სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი. ჯირ­კვლის ზო­მა ხში­რად არ შე­­ესა­ბა­მე­ბა შარ­დსა­დე­ნის დახ­შო­ბის ხა­რისხს. ქა­ლებ­ში შე­საძ­ლოა გი­ნე­კო­ლო­გი­უ­რი გა­სინ­ჯვაც გახ­დეს სა­ჭი­რო იმის და­სად­გე­ნად, სა­შარ­დე სის­ტე­მის მხრივ ჩი­ვი­ლებს ვა­გი­ნი­ტი ან სას­ქე­სო ორ­გა­ნო­ე­ბის სხვა პრობ­ლე­მა ხომ არ იწ­ვევს.
და­ა­ვა­დე­ბე­ბის ზუს­ტი დი­აგ­ნოს­ტი­კის­თვის, სა­­ჭი­­რო­ე­ბი­სა­მებრ, და­მა­ტე­ბი­თი პრო­ცე­დუ­რე­ბიც ტარ­დე­ბა.

შარ­დის ანა­ლი­ზი
შარ­დის ანა­ლი­ზი შარ­დის გა­მოკ­ვლე­ვას ნიშ­ნავს. შა­რ­დის ნი­მუ­ში სუფ­თად ან სტე­რი­ლუ­რად უნ­და იქ­ნეს აღე­­ბუ­ლი – ისე, რომ არ და­ბინ­ძურ­დეს გა­რე­მო­ში არ­­სე­­­ბუ­­ლი მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბით. მა­გა­ლი­თად, შარ­დის აღე­­ბ­ი­სას, მი­სი მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბით და­ბინ­ძუ­რე­­ბის თა­­ვი­­დან ასა­ცი­ლებ­ლად, შარ­დსა­დე­ნის გავ­ლით შარ­დის ბუ­­შ­ტში შეყ­ვა­ნი­ლი კა­თე­ტე­რი­დან მი­ღე­ბუ­ლი შა­რ­­დის ანა­ლი­ზი ტარ­დე­ბა. ანა­ლი­ზით შე­საძ­ლე­ბე­ლია შა­რ­­­დში სხვა­დას­ხვა ნივ­თი­ე­რე­ბის აღ­მო­ჩე­ნა და მა­თი რა­­ო­­დე­­ნო­ბის გან­საზღ­ვრა, სა­ხელ­დობრ, ცი­ლის, გლუ­კო­­ზის (შა­ქა­რი), კე­ტო­ნე­ბის, სის­ხლის და სხვ. ანა­ლი­ზი სპე­ცი­ა­ლუ­რი სა­დი­აგ­ნო­ზო ჩხი­რით ტარ­დე­ბა, რომ­ლებ­ზეც და­ტა­ნი­ლი ქი­მი­უ­რი ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბი რე­აქ­ცი­ა­ში შე­დის შარ­დში არ­სე­ბულ მო­ლე­კუ­ლებ­თან და სწრა­ფად იც­­ვლის ფერს. ზოგ­ჯერ ამ მე­თო­დით გა­მოკ­ვლე­ვის
შე­­­­დე­­გე­­ბი უფ­რო რთუ­ლი, დახ­ვე­წი­ლი და სარ­წმუ­ნო მე­თო­­დე­ბით გა­და­მოწ­მდე­ბა. შე­იძ­ლე­ბა შარ­დის მიკ­როს­კო­პი­უ­ლი შეს­წავ­ლა, მას­ში სის­ხლის წი­თე­ლი ან თეთ­რი უჯ­რე­დე­ბის, კრის­ტა­ლე­ბის, ცი­ლინ­დრე­ბის (ცი­ლინ­დრე­ბი თირ­კმლე­ბის მი­ლა­კებ­ში ერ­თმა­ნეთ­ზე და­ლე­ქი­ლი უჯ­რე­დე­ბით და ცი­ლით იქ­მნე­ბა და შარ­დით გა­მო­ი­ყო­ფა) არ­სე­ბო­ბის და­სად­გე­ნად.
შარ­დში ცი­ლის არ­სე­ბო­ბა (პრო­ტე­ი­ნუ­რი­ა), რო­გორც წე­სი, სა­დი­აგ­ნო­ზო ჩხი­რის გა­მო­ყე­ნე­ბით დგინ­დე­ბა. გა­მომ­წვე­ვი მი­ზე­ზის მი­ხედ­ვით, ცი­ლა შე­საძ­ლოა მუდ­მი­ვად ან დრო­გა­მოშ­ვე­ბით გა­მო­ი­ყო­ფო­დეს შარ­დით. პრო­ტე­ი­ნუ­რია ხში­რად თირ­კმლე­ბის და­ა­ვა­დე­ბის ნი­შა­ნი­ა, მაგ­რამ ნორ­მა­შიც შე­იძ­ლე­ბა შეგ­ვხვდეს ინ­ტენ­სი­უ­რი ფი­ზი­კუ­რი დატ­ვირ­თვის, მა­გა­ლი­თად, მა­რა­თო­ნულ დის­ტან­ცი­ა­ზე სირ­ბი­ლის შემ­დეგ.
შარ­დში გლუ­კო­ზის არ­სე­ბო­ბაც (გლუ­კო­ზუ­რი­ა) შე­იძ­ლე­ბა დად­გინ­დეს სა­დი­აგ­ნო­ზო ჩხი­რის მეშ­ვე­ო­ბით. მი­სი ყვე­ლა­ზე ხში­რი მი­ზე­ზი შაქ­რი­ა­ნი დი­ა­ბე­ტი­ა. ამა­ვე დროს, შარ­დში გლუ­კო­ზის არარ­სე­ბო­ბა სუ­ლაც არ ნიშ­ნავს, რომ ადა­მი­ანს დი­ა­ბე­ტი არა აქვს ან ეს და­ა­ვა­დე­ბა ადეკ­ვა­ტუ­რად იმარ­თე­ბა.
კე­ტო­ნე­ბის არ­სე­ბო­ბა შარ­დში ანუ კე­ტო­ნუ­რია აგ­რეთ­ვე სა­დი­აგ­ნო­ზო ჩხი­რის გა­მო­ყე­ნე­ბით დგინ­დე­ბა. ეს ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბი მა­შინ წარ­მო­იქ­მნე­ბა, რო­ცა ორ­გა­ნიზ­მი ცხიმს შლის. შარ­დით გა­მო­ი­ყო­ფა შიმ­ში­ლის, ცუ­დად მარ­თუ­ლი შაქ­რი­ა­ნი დი­ა­ბე­ტის დროს და, ზოგ­ჯერ, ალ­კო­ჰო­ლის დი­დი რა­ო­დე­ნო­ბით მი­ღე­ბის შემ­დეგ.
სის­ხლის არ­სე­ბო­ბა შარ­დში (ჰე­მა­ტუ­რი­ა) სა­დი­აგ­ნო­ზო ჩხი­რის გა­მო­ყე­ნე­ბი­თაც შე­იძ­ლე­ბა დად­გინ­დეს, მაგ­რამ და­დას­ტუ­რე­ბა შარ­დის მიკ­როს­კო­პი­უ­ლი შეს­წავ­ლით ან კვლე­ვის სხვა მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით ხდე­ბა. თუ შარდს სის­ხლის დი­დი რა­ო­დე­ნო­ბა შე­ე­რე­ვა, შარ­დი შე­უ­ი­ა­რა­ღე­ბე­ლი თვა­ლით შე­სამ­ჩნე­ვი მო­წი­თა­ლო ან მო­ყა­ვის­ფრო შე­ფე­რი­ლო­ბი­სა არის.
შარ­დით ნიტ­რი­ტე­ბის (ნიტ­რი­ტუ­რი­ა) გა­მო­ყო­ფაც სა­დი­აგ­ნო­ზო ჩხი­რის მეშ­ვე­ო­ბით შე­ის­წავ­ლე­ბა. ნიტ­რი­ტე­ბის მა­ღა­ლი დო­ნე სა­შარ­დე გზე­ბის ინ­ფექ­ცი­ა­ზე მი­უ­თი­თებს.
ლე­ი­კო­ცი­ტე­ბის ეს­თე­რა­ზის (ფერ­მენ­ტი, რო­მე­ლიც სის­ხლის ზო­გი­ერთ თეთრ უჯ­რედ­ში გვხვდე­ბა) შარ­დში აღ­მო­ჩე­ნაც ჩხი­რით ხდე­ბა. ეს ფერ­მენ­ტი სა­შარ­დე გზე­ბის ინ­ფექ­ცი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ან­თე­ბის ნი­შა­ნი­ა.
შარ­დის მჟა­ვი­ა­ნო­ბაც ჩხი­რით იზო­მე­ბა. მჟა­ვი­ა­ნო­ბის ცვლი­ლე­ბას ზო­გი­ერ­თი საკ­ვე­ბი ან ქი­მი­უ­რი ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის დის­ბა­ლან­სი, ან მე­ტა­ბო­ლუ­რი დარ­ღვე­ვე­ბი იწ­ვევს.
შარ­დის კონ­ცენ­ტრა­ცია (ოს­მო­ლა­ლო­ბა, ანუ ხვედ­რი­თი წო­ნა) მნიშ­ვნე­ლო­ვან­წი­ლად არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი ორ­გა­ნიზ­მის გა­უწყ­ლო­ე­ბა­ზე, მი­ღე­ბუ­ლი სითხ­ის რა­ო­დე­ნო­ბა­ზე და ა.შ. შარ­დის ხვედ­რი­თი წო­ნა სა­ყუ­რადღ­ე­ბო პა­რა­მეტ­რია თირ­კმლე­ბის ფუნ­ქცი­ის დარ­ღვე­ვის შე­ფა­სე­ბის­თვის. თირ­კმე­ლი შარ­დის კონ­ცენ­ტრი­რე­ბის უნარს მი­სი ფუნ­ქცი­უ­რი უკ­მა­რი­სო­ბის ად­რე­ულ სტა­დი­ა­ზე­ვე კარ­გავს. ამ ფუნ­ქცი­ის შეს­წავ­ლის ერ­თ-ერ­თი მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სას ადა­მი­ა­ნი 12-14 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში წყალს და სხვა სითხ­ე­ებს არ იღებს. სხვა მე­თო­დით კვლე­ვი­სას ან­ტი­დი­უ­რე­ზუ­ლი ჰორ­მო­ნი (ვა­ზოპ­რე­სი­ნი) შე­ჰ­­ყავთ ინექ­ცი­ით. ორი­ვე შემ­თხვე­ვა­ში, სა­ბო­ლო­ოდ, შარ­დის ხვედ­რი­თი წო­ნა იზო­მე­ბა. ნორ­მა­ში შარ­დი საკ­მა­ოდ კონ­ცენ­ტრი­რე­ბუ­ლი უნ­და იყოს. თირ­კმლე­ბის ზო­გი­ერ­თი და­ა­ვა­დე­ბის დროს (მაგ., თირ­კმლის­მი­ე­რი უშაქ­რო დი­ა­ბე­ტი) შარ­დის კონ­ცენ­ტრი­რე­ბა ვერ ხდე­ბა, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ თირ­კმლე­ბის სხვა ფუნ­ქცი­ე­ბი დარ­ღვე­უ­ლი არ არის.
შარ­დში ნა­ლე­ქის არ­სე­ბო­ბა მიკ­როს­კო­პ­ით დგინ­დე­ბა და ინ­ფორ­მა­ცი­ას გვაწ­ვდის თირ­კმლე­ბის ან სა­შარ­დე გზე­ბის ამა თუ იმ და­ა­ვა­დე­ბის არ­სე­ბო­ბის თა­ო­ბა­ზე. ნორ­მა­ში შარ­დში მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბით არის უჯ­რე­დე­ბი და სა­შარ­დე გზე­ბის ში­და ზე­და­პი­რი­დან ჩა­მოფ­ცქვნი­ლი ელე­მენ­ტე­ბი. თირ­კმლე­ბის ან სა­შარ­დე ტრაქ­ტის და­ა­ვა­დე­ბი­სას უფ­რო მე­ტი უჯ­რე­დი ჩა­მო­იფ­ცქვნე­ბა, რაც ნა­ლექს წარ­მოქ­მნის შარ­დის ცენ­ტრი­ფუ­გი­რე­ბის ან რა­ღაც პე­რი­ო­დით სინ­ჯა­რა­ში და­ყოვ­ნე­ბის შემ­დეგ.
შარ­დის მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბის
შეს­წავ­ლა
შარ­დის ბაქ­ტე­რი­ო­ლო­გი­უ­რი გა­მოკ­ვლე­ვის­თვის მას­ში არ­სე­ბუ­ლი მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბი ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში ხე­ლოვ­ნურ საკ­ვებ ნი­ა­დაგ­ზე იზ­რდე­ბა და სა­შარ­დე გზე­ბის ინ­ფექ­ცი­ის სა­დი­აგ­ნო­ზოდ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. ეს ანა­ლი­ზი სტან­დარ­ტულ, ჩვე­უ­ლებ­რივ კვლე­ვებს არ გა­ნე­კუთ­ვნე­ბა. ანა­ლი­ზის­თვის შარ­დის ნი­მუ­ში სუფ­თად ან შარ­დის ბუშ­ტში ჩად­გმუ­ლი კა­თე­ტე­რი­დან უნ­და იქ­ნეს აღე­ბუ­ლი.
თირ­კმლე­ბის ფუნ­ქცი­უ­რი ტეს­ტე­ბი
შარ­დი­სა და სის­ხლის ანა­ლი­ზე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით შე­საძ­ლე­ბე­ლია თირ­კმლე­ბის ფუნ­ქცი­ის შე­ფა­სე­ბა. კრე­ა­ტი­ნი­ნის – ნივ­თი­ე­რე­ბა­თა ცვლის ნარ­ჩე­ნი პრო­დუქ­ტის – რა­ო­დე­ნო­ბა სის­ხლში იზ­რდე­ბა, რო­ცა თირ­კმლებ­ში სის­ხლის ფილ­ტრა­ცი­ის სიჩ­ქა­რე მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად არის შემ­ცი­რე­ბუ­ლი. კრე­ა­ტი­ნი­ნის­გან სის­ხლის გაწ­მენ­დის (კლი­რენ­სის) მი­ახ­ლო­ე­ბი­თი გა­მოთ­ვლა შე­საძ­ლე­ბე­ლია სის­ხლის ანა­ლი­ზის მეშ­ვე­ო­ბით, რაც უფ­რო ზუს­ტი მე­თო­დი­ა. ამი­სათ­ვის გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ფორ­მუ­ლა, რო­მე­ლიც კრე­ა­ტი­ნი­ნის რა­ო­დე­ნო­ბას აკავ­ში­რებს ადა­მი­ა­ნის ასაკ­თან, წო­ნა­სა და სქეს­თან. კრე­ა­ტი­ნი­ნის კლი­რენ­სის კი­დევ უფ­რო ზუს­ტად გა­მო­სათ­ვლე­ლად სა­ჭი­როა შარ­დის შეგ­რო­ვე­ბა დრო­ის გან­საზღ­ვრულ შუ­ა­ლე­დებ­ში და სის­ხლში ამ ნივ­თი­ე­რე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბის გან­საზღ­ვრა. სის­ხლში შარ­დო­ვა­ნას (BUN) დო­ნეც ასა­ხავს თირ­კმლე­ბის ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბის ხა­რისხს, თუმ­ცა მის შემ­ცვე­ლო­ბა­ზე ბევ­რი სხვა ფაქ­ტო­რიც ახ­დენს გავ­ლე­ნას.

გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბი­თი კვლე­ვე­ბი
რენ­ტგე­ნოგ­რა­ფია სა­შარ­დე გზე­ბის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის დი­აგ­ნოს­ტი­კა­ში ნაკ­ლე­ბად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა.
ულ­ტრა­სო­ნოგ­რა­ფია ხში­რად პირ­ვე­ლი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბი­თი კვლე­ვა­ა, რომ­ლი­თაც იწყ­ე­ბენ სა­დი­აგ­ნო­ზო ძი­ე­ბას თირ­კმლე­ბის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის არ­სე­ბო­ბა­ზე ეჭ­ვის გა­ჩე­ნის­თა­ნა­ვე. ის უსაფ­რთხოა თირ­კმლე­ბის ფუნ­ქცი­ის დაქ­ვე­ი­თე­ბის შემ­თხვე­ვა­შიც, არა­ინ­ვა­ზი­უ­რი­ა, უმ­ტკივ­ნე­უ­ლო­ა, არ სა­ჭი­რო­ებს სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბას. ულ­ტრაბ­გე­რა თირ­კმლე­ბის ფუნ­ქცი­ის შე­სა­ხებ არა­პირ­და­პირ ინ­ფორ­მა­ცი­ას გვაწ­ვდის, ძა­ლი­ან კარ­გი სა­შუ­ა­ლე­ბაა თირ­კმლე­ბის ზო­მის, მდე­ბა­რე­ო­ბის და­სად­გე­ნად, ობ­სტრუქ­ცი­ის, სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ანო­მა­ლი­ე­ბის აღ­მო­სა­ჩე­ნად. თირ­კმლე­ბის სიმ­სივ­ნე­ე­ბის დი­აგ­ნოს­ტი­კა­ში ის კომ­პი­უ­ტე­რულ ტო­მოგ­რა­ფი­ა­ზე ნაკ­ლე­ბად ზუს­ტი­ა. ულ­ტრაბ­გე­რა გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ბი­ოფ­სი­ის დროს, თირ­კმლე­ბის ქსო­ვი­ლის ასა­ღე­ბად სა­უ­კე­თე­სო ად­გი­ლის შე­სარ­ჩე­ვად.
სა­შარ­დე გზებ­ში კენ­ჭე­ბის აღ­მო­ჩე­ნა ულ­ტრა­სო­ნოგ­რა­ფი­უ­ლი კვლე­ვით შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა, მაგ­რამ 5 მი­ლი­მეტ­რზე მცი­რე ზო­მის წარ­მო­ნაქ­მნე­ბი ამ მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სას არ ჩანს. თუ სა­ვა­რა­უ­დო­ა, რომ შარ­დის ბუშ­ტი სრუ­ლად არ იც­ლე­ბა, ულ­ტრაბ­გე­რა გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მო­შარ­დვის შემ­დეგ ბუშ­ტში ნარ­ჩე­ნი შარ­დის რა­ო­დე­ნო­ბის და­სად­გე­ნად. შარ­დის ბუშ­ტის სიმ­სივ­ნე­ე­ბის სა­დი­აგ­ნო­ზოდ ულ­ტრა­სო­ნოგ­რა­ფი­ა, კომ­პი­უ­ტე­რულ ტო­მოგ­რა­ფი­ას­თან შე­და­რე­ბით, ნაკ­ლე­ბად ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი­ა.
კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია (კტ) თირ­კ­მე­ლ­ში მო­ცუ­ლო­ბი­თი წარ­მო­ნაქ­მნე­ბის გა­მო­­სა­კ­­ვლე­ვად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. სპი­რა­ლუ­რი კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფი­ის დროს პა­ცი­ენ­ტი სკა­ნერ­ში გა­მუდ­მე­ბით მოძ­რა­ობს, რაც ზო­გი­ერ­თი ნა­წი­ლის უფ­რო თვალ­სა­ჩი­ნოდ წარ­მო­ჩე­ნი­სა და პრო­ცე­დუ­რის უფ­რო ნაკ­ლებ დრო­ში დას­რუ­ლე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას იძ­ლე­ვა. სპი­რა­ლუ­რი კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბის გა­რე­შე გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თირ­კმლე­ბის კენ­ჭო­ვა­ნი და­ა­ვა­დე­ბის არ­სე­ბო­ბა­ზე ეჭ­ვის და­სა­დას­ტუ­რებ­ლად, სხვა შემ­თხვე­ვა­ში იმის სას­წრა­ფოდ და­სად­გე­ნად ხომ არ გა­მო­იწ­ვია ტრავ­მამ თირ­კმელ­ში ან მის მიმ­დე­ბა­რე ქსო­ვი­ლებ­ში სის­ხლჩაქ­ცე­ვა. სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბა ხში­რად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ამ მე­თო­დით კვლე­ვი­სას. მი­სი ინ­ტრა­ვე­ნუ­რი გზით შეყ­ვა­ნი­სას თირ­კმლე­ბის არ­ტე­რი­ე­ბი და ვე­ნე­ბი, ზო­გი­ერ­თი სიმ­სივ­ნე (მაგ., თირ­კმე­ლუჯ­რე­დო­ვა­ნი კი­ბო) და პო­ლი­ცის­ტუ­რი თირ­კმლე­ბის სტრუქ­ტუ­რე­ბი უფ­რო ზუს­ტად ჩანს გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა­ზე. სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სას შე­საძ­ლე­ბე­ლია ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცია ან, იშ­ვი­ა­თად, თირ­კმლე­ბის და­ზი­ა­ნე­ბა.
მაგ­ნი­ტურ­-რე­ზო­ნან­სუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია (მრტ) თი­რ­კმლე­ბის, მის გარ­შე­მო არ­სე­ბუ­ლი სტრუ­ქ­­ტუ­რე­ბი­სა და სის­ხლძარ­ღვე­ბის სამ­გან­ზო­­მი­ლე­ბი­ან გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბას იძ­ლე­ვა. მრტ-ის მეშ­­ვე­ო­ბით შე­იძ­ლე­ბა სიმ­სივ­ნე­ე­ბი­სა და ცის­ტე­ბის ერ­თმა­ნე­თის­გან გარ­ჩე­ვა. გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბის მე­ტი სი­ზუს­ტის­თვის, პა­რა­მაგ­ნი­ტუ­რი სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, შე­საძ­ლოა თირ­კმლე­ბის სის­ხლძარ­ღვე­ბის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის ამოც­ნო­ბა. თუ ამ გა­მოკ­ვლე­ვის ჩა­ტა­რე­ბაა სა­ჭი­რო, მაგ­რამ მა­ღა­ლია სა­კონ­ტრას­ტო ნივთი­ე­რე­ბა­ზე ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ალ­ბა­თო­ბა, კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფი­ის ნაც­ვლად მაგ­ნი­ტურ­-რე­ზო­ნან­სუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა.
ინ­ტრა­ვე­ნუ­რი უროგ­რა­ფი­ის (ი­ვუ ან ინ­ტრა­ვე­ნუ­რი პი­ე­ლოგ­რა­ფია – ივპ) დროს სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბა ვე­ნი­დან შე­იყ­ვა­ნე­ბა და შემ­დეგ ხდე­ბა თირ­კმლე­ბის, შარ­დსაწ­ვე­თე­ბი­სა და შარ­დსა­დე­ნის რენ­ტგე­ნით გა­და­ღე­ბა. რო­გორც წე­სი, ამ კვლე­ვის ნაც­ვლად ულ­ტრაბ­გე­რა, კტ ან მრტ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. თუმ­ცა­ღა, ივუ­-ით მი­ღე­ბულ გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა­ზე შარ­დსაწ­ვე­თე­ბის მცი­რე და­ზი­ა­ნე­ბე­ბი, თირ­კმლე­ბის ზო­გი­ერ­თი სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ანო­მა­ლია უფ­რო ზუს­ტად შე­იძ­ლე­ბა გა­მოჩ­ნდეს. კვლე­ვის ამ მე­თოდს იყე­ნე­ბენ, თუ პა­ცი­ენტს სის­ხლი­ა­ნი შარ­დვა აქვს, მათ შო­რის მა­ში­ნაც, რო­ცა სის­ხლი შე­უ­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი თვა­ლით არ ჩანს. ივუ შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ტარ­დეს შარ­დსაწ­ვე­თე­ბის ან სა­შარ­დე გზე­ბის სხვა ნა­წი­ლის სიმ­სივ­ნე­ზე ეჭ­ვის არ­სე­ბო­ბი­სას. სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სას შე­საძ­ლე­ბე­ლია ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცია ან, იშ­ვი­ა­თად, თირ­კმლე­ბის და­ზი­ა­ნე­ბა.
ცის­ტო­უ­რეთ­როგ­რა­ფი­ის დროს ივუ­-ის­თვის გა­მო­სა­ყე­ნე­ბუ­ლი სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბის მსგავ­სი ნივ­თი­ე­რე­ბა შეჰ­ყავთ შარ­დის ბუშ­ტში, რის შემ­დე­გაც შარ­დვის დროს და შარ­დვის დას­რუ­ლე­ბის­თა­ნა­ვე რენტ­გე­ნით იღე­ბენ სუ­რა­თებს. ამ მე­თოდს მიქ­ცი­უ­რი ცის­ტო­უ­რეთ­როგ­რა­ფია ეწო­დე­ბა. ის გან­სა­კუთ­რე­ბით გა­მო­სა­დე­გია სა­შარ­დე გზე­ბის ხში­რი, გან­მე­ო­რე­ბი­თი ინ­ფექ­ცი­ე­ბის დროს, თუმ­ცა­ღა მას თა­ვა­დაც შე­უძ­ლია და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის მი­ზე­ზი

გახ­დეს. სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­დე­გად შე­საძ­ლოა ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცი­ა, იშ­ვი­ა­თად – თირ­კმლე­ბის და­ზი­ა­ნე­ბა.
რა­დი­ო­ნუკ­ლი­დუ­რი კვლე­ვი­სას რა­დი­ო­აქ­ტი­უ­რი ნი­ვ­თი­ე­რე­ბის ორ­გა­ნიზ­მში შეყ­ვა­ნის შემ­დეგ მი­სი გა­მოს­ხი­ვე­ბა სპე­ცი­ა­ლუ­რი გა­მა-­კა­მე­რით ფიქ­სირ­დე­ბა და თირ­კმლე­ბის გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა მი­ი­ღე­ბა. ამ კვლე­ვის ერ­თ-ერ­თი სა­ხე­ო­ბა (რე­ნოგ­რა­ფი­ა) თირ­კმელ­ში სის­ხლის მი­მოქ­ცე­ვას შე­ის­წავ­ლის. ეს მე­თო­დი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თირ­კმლებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სხვა­დას­ხვა პა­თო­ლო­გი­უ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბე­ბის დი­აგ­ნოს­ტი­კის­თვის.
ან­გი­ოგ­რა­ფი­ის დროს სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბა არ­ტე­რი­ა­ში შეჰ­ყავთ. იმის გა­მო, რომ კა­თე­ტე­რი არ­ტე­რი­ა­ში უნ­და ჩა­იდ­გას, ხო­ლო ნივ­თი­ე­რე­ბის ხსნა­რი დი­დი წნე­ვით უნ­და შე­ვი­დეს, ამ კვლე­ვას, სხვებ­თან შე­და­რე­ბით, რის­კე­ბის ალ­ბა­თო­ბა უფ­რო მა­ღა­ლი აქვს. შე­სა­ბა­მი­სად, ის მხო­ლოდ გან­სა­კუთ­რე­ბულ შემ­თხვე­ვებ­ში გა­მოი­ყე­ნე­ბა (მაგ., ბა­ლო­ნურ ან­გი­ოპ­ლას­ტი­კამ­დე და შემ­დეგ, სტენ­ტის ჩა­სა­ყე­ნებ­ლად). ამ ჩა­რე­ვის მი­ზა­ნია რო­მე­ლი­მე თირ­კმლის არ­ტე­რი­ის გამ­ტა­რო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა ან დე­ტა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­ღე­ბა ამ სის­ხლძარ­ღვე­ბის შე­სა­ხებ ქი­რურ­გი­ულ ჩა­რე­ვამ­დე. ან­გი­ოგ­რა­ფი­ის გარ­თუ­ლე­ბე­ბი­ა: სა­ი­ნექ­ციო არ­ტე­რი­ე­ბის და მე­ზო­ბე­ლი ორ­გა­ნო­ე­ბის და­ზი­ა­ნე­ბა, სის­ხლდე­ნა და რე­აქ­ცია სა­კონ­ტრას­ტო ნივ­თი­ე­რე­ბა­ზე.

ცის­ტოს­კო­პია
ცის­ტოს­კო­პია ენ­დოს­კო­პი­ის ერ­თ-ერ­თი სა­ხე­ო­ბა­ა, ის გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა შარ­დის ბუშ­ტი­სა და შარ­დსა­დე­ნის ზო­გი­ერ­თი და­ა­ვა­დე­ბის დი­აგ­ნოს­ტი­კა­ში. ცის­ტოს­კო­პი დრე­კა­დი მი­ლი­ა, მი­სი დი­ა­მეტ­რი დაახ­ლო­ე­ბით ფან­ქრის დი­ა­მეტ­რის ტო­ლი­ა, სიგ­რძე 30-150 სან­ტი­მეტ­რი შე­იძ­ლე­ბა იყოს, თუმ­ცა მხო­ლოდ 15-30 სან­ტი­მეტ­რი შეჰ­ყავთ შარ­დსა­დენ­სა და შარ­დის ბუშ­ტში. ცის­ტოს­კო­პე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბას აქვს სი­ნათ­ლის წყა­რო და მცი­რე ზო­მის კა­მე­რა, რომ­ლი­თაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია შარ­დის ბუშ­ტი­სა და შარ­დსა­დე­ნის შიგ­ნი­დან დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა. ბევრ ცის­ტოს­კოპს წვერ­ზე პა­ტა­რა საკ­ვე­თი მოწყ­ო­ბი­ლო­ბაც აქვს შარ­დის ბუშ­ტის შიგ­ნი­თა ზე­და­პი­რი­დან ქსო­ვი­ლის ნი­მუ­შის ასა­ღე­ბად (ბი­ოფ­სი­ა). ცის­ტოს­კო­პია უმ­ნიშ­ვნე­ლო დის­კომ­ფორტს იწ­ვევს და პა­ცი­ენ­ტის და­ძი­ნე­ბა არ არის სა­ჭი­რო. პრო­ცე­დუ­რამ­დე, რო­გორც წე­სი, შარ­დსა­დენ­ში ანეს­თე­ზი­ის­თვის სპე­ცი­ა­ლუ­რი გე­ლი შეჰ­ყავთ. შე­საძ­ლო გარ­თუ­ლე­ბე­ბი­ა: სის­ხლი­ა­ნი შარ­დვა, იშ­ვი­ა­თად – შარ­დის ბუშ­ტის გახ­ვრე­ტა.
ქსო­ვი­ლი­სა და უჯ­რე­დე­ბის
ნი­მუ­შე­ბის აღე­ბა
თირ­კმლე­ბის ბი­ოფ­სი­ის დროს იკ­ვე­თე­ბა ორ­­­­გა­­ნოს ქსო­ვი­ლის ნა­წი­ლი და მიკ­როს­კო­პით შე­­ის­­წავ­­ლე­ბა. ეს კვლე­ვა ძი­რი­თა­დად იმ და­ა­ვა­დე­­ბე­ბის სა­დი­აგ­ნო­ზოდ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა, რომ­ლე­ბიც თირ­კმელ­ში გლო­მე­რუ­ლებს აზი­ა­ნებს. ის გა­მო­სა­დე­გია თირ­კმლე­ბის მი­ლა­კე­ბის და­მა­ზი­ა­ნე­ბე­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი­სა და თირ­კმლე­ბის მწვა­ვე უკ­მა­რი­სო­ბის გა­მომ­წვე­ვი უჩ­ვე­უ­ლო მი­ზე­ზე­ბის და­სად­გე­ნად. ბი­ოფ­სია ზოგ­ჯერ გა­და­ნერ­გილ თირ­კმელ­ზე ტარ­დე­ბა იმის გა­სარ­კვე­ვად, ხომ არ ცდი­ლობს იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მა გა­და­ნერ­გი­ლი ორ­გა­ნოს მო­ცი­ლე­ბას.
პრო­ცე­დუ­რის დროს ადა­მი­ა­ნი მუ­ცელ­ზე წევს და ზუ­რ­გზე, თირ­კმლე­ბის უკან, კან­სა და კუნ­­თებ­ში ად­გი­ლო­ბ­­რი­ვი სა­ა­ნეს­თე­ზიო სა­შუ­ა­ლე­­ბა შეჰ­ყავთ. იმის­თვის, რომ ექიმ­მა ზუს­ტად და­უ­მიზ­ნოს ნემ­სი გლო­მე­რუ­ლე­ბის შემ­ცველ ნაწილს ისე, რომ დიდი სის­ხლძარ­ღვი არ დაა­ზი­ა­­ნოს, გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბის მი­სა­ღე­ბად ულ­ტრა­სო­ნო­გ­რა­ფია ან კტ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. ნემ­სი კა­ნის გავ­ლით თირ­კმელ­ში შე­იყ­ვა­ნე­ბა. ეს პრო­ცე­დუ­რა არ არის რე­­კო­­მენ­­დე­ბუ­ლი მა­ღა­ლი არ­ტე­რი­უ­ლი წნე­ვის, სი­ს­­ხლის შე­­დე­­დე­­ბის დარ­­ღვე­ვის, სა­შარ­დე გზე­ბის მწვა­ვე ინ­ფექ­ცი­ის ან მხო­ლოდ ცა­ლი თირ­­კმლის მქო­ნე (გარ­და გა­და­ნერ­გი­ლი თირ­კმლე­ბი­სა) პა­­ცი­­ენ­ტე­ბის­თვის. მო­სა­ლოდ­ნე­ლი გარ­­თუ­ლე­ბე­ბი­ა: სის­ხლი­ა­ნი შარ­დვა, სის­ხლდე­ნა თირ­კმლე­ბის მიმ­დე­ბა­რე ქსო­ვი­ლე­ბი­დან, მცი­რე არ­ტე­რი­ო­ვე­ნუ­რი ხვრელ­მი­ლე­ბის (ა­ნო­მა­ლი­უ­რი კავ­ში­რი მცი­რე ზო­მის ვე­ნებ­სა და არ­ტე­რი­ებს შო­რის) ფორ­მი­რე­ბა თირ­კმელ­ში.
შარ­დის ცი­ტო­ლო­გია გუ­ლის­ხმობს შარ­დის მიკ­როს­კო­პი­ულ შეს­წავ­ლასA სიმ­სივ­ნუ­რი უჯ­რე­დე­ბის აღ­მო­სა­ჩე­ნად. კვლე­ვის ეს სა­ხე გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თირ­კმლე­ბი­სა და სა­შარ­დე გზე­ბის სიმ­სივ­ნე­ე­ბის სა­დი­აგ­ნო­ზოდ, აგ­რეთ­ვე სიმ­სივ­ნის სკრი­ნინ­გის­თვის ამ და­ა­ვა­დე­ბის მა­ღა­ლი ალ­ბა­თო­ბის მქო­ნე პი­რებს შო­რის (მწე­ვე­ლე­ბი, ბენ­ზი­ნის წარ­მო­ე­ბა­ში მო­მუ­შა­ვე­ნი, აგ­რეთ­ვე ის პა­ცი­ენ­ტე­ბი, რომ­ლებ­საც სის­ხლი­ა­ნი შარ­დვა აქვთ ტკი­ვი­ლის გა­რე­შე). შარ­დის ბუშ­ტის ან თირ­კმლე­ბის სიმ­სივ­ნის ამოკ­ვე­თის შემ­დეგ ეს კვლე­ვა გან­მე­ო­რე­ბით ტარ­დე­ბა დაკ­ვირ­ვე­ბის­თვის. ისიც ხაზ­გა­სას­მე­ლი­ა, რომ ზოგ­ჯერ კვლე­ვის შე­დე­გი სიმ­სივ­ნის არ­სე­ბო­ბა­ზე მი­უ­თი­თებს მა­შინ, რო­ცა ის სი­ნამ­დვი­ლე­ში არ არის, ან პი­რი­ქით, შე­დე­გი უარ­ყო­ფი­თია სიმ­სივ­ნის არ­სე­ბო­ბი­სას, იმ შემ­თხვე­ვებ­ში, რო­ცა სიმ­სივ­ნე ახ­ლად არის წარ­მოქ­მნი­ლი ან ნე­ლა იზ­რდე­ბა.

თირ­კმლე­ბი­სა და სა­შარ­დე გზე­ბის და­ა­ვა­დე­­­ბებ­მა შე­საძ­ლოა და­ა­ზი­ა­ნოს ერ­თი ან ორი­ვე თირ­­კმე­ლი, ერ­თი ან ორი­ვე შარ­დსაწ­ვე­თი, შარ­დის ბუშ­ტი ან შარ­დსა­დე­ნი.

SheniHoroskopi.ge

#drpkhakadze

See Full Bio